Polub Jelonkę:
Czytaj także: Wałbrzych Świdnica
Sobota, 13 grudnia
Imieniny: Łucji, Otylii
Czytających: 8462
Zalogowanych: 30
Niezalogowany
Rejestracja | Zaloguj

Region: Towarzystwa Karkonoskie

Poniedziałek, 9 grudnia 2019, 8:04
Aktualizacja: Wtorek, 10 grudnia 2019, 6:13
Autor: Stanisław Firszt
Region: Towarzystwa Karkonoskie
Risengebirgesverein–Museum/fot. Internet
Fot. Archiwum S. Firszta
Rozwój turystyki w Karkonoszach, w II poł. XIX wieku miał ścisły związek z wielkim wzrostem gospodarczym w utworzonej, po wygranej wojnie z Francją w 1871 roku, II Rzeszy Niemieckiej.

Cesarstwo, dzięki kontrybucji nałożonej na pokonanego sąsiada, podjęło wiele inwestycji przemysłowych (fabryki, stocznie, kopalnie) i inwestowało w infrastrukturę (drogi, transport, ulice, budowa domów, itp.). Ten nagły trend w budowę nowoczesnego państwa pobudzał też działania oddolne i uaktywnił różne grupy społeczne. Do tego nurtu zaliczyć należy przede wszystkim rozwój turystyki w naszym regionie. Aktywiści i społecznicy lokalni czekali tylko na przysłowiową iskrę, aby roznieciła ogień ich inicjatyw. W 1880 roku nauczyciel z Mysłakowic, Theodor Donat wysunął pomysł utworzenia Riesengebirgs=Verein (Towarzystwa Karkonoskiego), w skrócie RGV, a rok później jego organu wydawniczego "Wanderer im Riesengebirge" ("Wędrowiec w Karkonoszach").

Towarzystwo popierane przez setki, jak nie tysiące osób, wsparte przez środowiska naukowe, lobby przemysłowe i posiadaczy ziemskich, a także przez lokalne władze, od wspomnianej iskry zapłonęło ogromnym płomieniem, nieustająco podtrzymywanym przez wiele pomysłów i przedsięwzięć, które nie były czczą mrzonką, ale były cały czas realizowane. Od lat 80.XIX wieku do wybuchu I wojny światowej, pod przewodnictwem kolejnych Przewodniczących (Prezesów): burmistrza Jeleniej Góry Bassenge (1880 – 1887), Fleka (1888 – 1898) i Seydela (1898 – 1921), udało się Towarzystwu zbudować szlaki: turystyczne w Karkonoszach (w tym Drogę Jubileuszową w 1905 roku z okazji 25 - lecia utworzenia RGV), schroniska turystyczne, własne muzeum - Riesengebirgsverein=Museum, obserwatorium na Śnieżce i profil Karkonoszy w jeleniogórskim parku.

Cały czas, kolejno pod redakcją: Teodora Donata (1881 – 1885), dr. Scholza (1885 – 1888), dr. Regela (1888 – 1897), dr. Scholza (1897 – 1905), prof. dr. Rosenberga (1905 – 1922) wychodziło pismo "Wanderer im Riesengebirge". Spowolnienia działalności Towarzystwa nastąpiło w czasie trwania I wojny światowej (1914 – 1918).

Trudne, pierwsze lata powojenne nie sprzyjały ani spotkaniom, ani tym bardziej rozwiniętej działalności inwestycyjnej. Dopiero w 1922 roku, z inicjatywy dawnych członków RGV, działalność tę wznowiono. Przewodniczącym na krótko został nadburmistrz Jeleniej Góry, Hartung, którego wkrótce zastąpił prof. dr Nafe (1922 – 1931), a redaktorem "Wanderera" został dr Gruhn. Niestety "złote czasy" RGV już minęły i nigdy nie powróciły z takim rozmachem, jak to było wcześniej. W 1927 roku, utworzono Bergwacht (Straż Górską), której Przewodniczącym został kupiec jeleniogórski, Siegert. Organizacja ta rozpoczęła działalność na bazie tego wszystkiego, co wcześniej utworzyło RGV. Jej zadaniem była ochrona przyrody karkonoskiej i kontrola prawidłowego zachowania się turystów w Karkonoszach (były to początki utworzenia wczesnej formy Karkonoskiego Parku). W 1930 roku obchodzono już mniej uroczyście 50 – lecie RGV, a rok później wybrano nowego Przewodniczącego, którym został dr Lampp (1931 – 1937).

Kłopoty finansowe i organizacyjne spowodowały osłabienie działalności Towarzystwa. Republika Weimarska to nie było Cesarstwo, a wielu dawnych działaczy utraciło swoje pozycje i było już w podeszłym wieku. Część kiedyś bardzo aktywnych członków, w latach 30.XX wieku w naturalny sposób odeszło z tego świata. W tej sytuacji, w 1932 roku RGV wstąpiło do Zrzeszenia Niemieckich Związków Górskich i Wędrownych. W 1933 roku powstała III Rzesza i wszystko uległo diametralnym zmianom. Jeszcze tego roku członkowie RGV zbierali środki na działalność, m.in. na remont tras turystycznych oraz na przebudowę i remont Riesengebirgsverein=Museum. Stało się to w latach 1935 -1938.

Działalność RGV, jak wszystkiego w państwie Hitlera, ulegać zaczęło upolitycznieniu. W 1937 roku, Przewodniczący - dr Lampp, pamiętający jeszcze "stare, dobre czasy", zrezygnował ze swojej funkcji. Zastąpił go burmistrz Jeleniej Góry, dr Blumel. Rok później, już po zajęciu czeskich Karkonoszy i utworzeniu Sudetenlandu, dawne muzeum RGV przemianowano na Sudetenmuseum, a Przewodniczącym Towarzystwa został dr Schmiege (1938 – 1939). Od 1937 roku, Przewodniczącym Bergwachtu był Rakoski.

Wydawało się, że RGV znowu zajęło poczesne miejsce wśród podobnych organizacji w Niemczech, bowiem na wiosnę 1939 roku w Jeleniej Górze odbył się Ogólnoniemiecki Dzień Turystyki Górskiej i Wędrówek. Uczestniczyło w nim ponad 6.000 osób, sprzedano 2.400 odznak RGV, a cała impreza zakończyła się paradą, przy udziale 40 ozdobionych wozów konnych, która przeszła ulicami Jeleniej Góry. Niestety wszystko zaczęło się "walić" w momencie wybuchu II wojny światowej. Już 1 września 1939 roku przewodniczący RGV, Schmiege ze względu na "inne obowiązki" zrezygnował ze swojej funkcji. Na chwilę zastąpił go, nieobjęty mobilizacją, były przewodniczący, dr Lampp (1940 – 1941), ale zaraz to miejsce zajął szef grupy lokalnej z Legnicy, Bachmann (1941 – 1945). W 1943 roku działalność RGV całkowicie zamarła. Cały dorobek Towarzystwa w 1945 roku został przejęty już przez władze polskie.

Wielu członków RGV, do 1947 – 1948 roku mieszkało jeszcze na Dolnym Śląsku, ale wtedy trwały wysiedlenia ludności niemieckiej na Zachód. Większość byłych członków RGV wyjeżdżała daleko na zachód, a w wyniku powstania NRD, w 1949 roku znalazła się na terenie Niemiec Zachodnich.

Już w 1950 roku, wśród nich narodziła się myśl odtworzenia RGV. Mimo, że Towarzystwo utraciło całkowicie teren swojego działania, powołano je ponownie w 1951 roku, a jego Przewodniczącym został Alfred Höhne, dawny mieszkaniec Jeleniej Góry (zmarł w 1956 roku). Oddziały RGV powstawały w wielu miastach RFN, ale ze względu na "żelazną kurtynę" jakiekolwiek związki (RGV) Towarzystwa z Karkonoszami z Karkonoszami, na wiele lat zamarły.

Tymczasem na terenie Dolnego Śląska, w Karkonoszach, na bazie tego co pozostało po RGV, rozpoczęło działania wiele polskich instytucji: PTTK, Karkonoski Park Narodowy, Karkonoska Grupa GOPR i jeleniogórskie Muzeum. Mówienie o dawnej, niemieckiej przeszłości było co najmniej źle widziane. Od lat 70.XX wieku pojedynczy działacze RGV zaczęli przyjeżdżać do Polski, jako zwykli turyści wchodzili na Śnieżkę i po rozłożeniu małych transparentów z logo RGV robili zdjęcia uważając, aby ich nie schwytali polscy lub czescy żołnierze, chroniący granicy.

Pamięć o dawnym RGV przetrwała nie tylko w Niemczech, gdzie powstała jego kontynuacja, ale również w Muzeum Regionalnym w Jeleniej Górze, co było rzeczą naturalną bowiem tam pozostały liczne ślady Towarzystwa, które przecież budowało Muzeum Towarzystwa Karkonoskiego. Po podpisaniu umowy Kohl – Mazowiecki, stosunki polsko – niemieckie nieco poprawiły się. W roku 1992, Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze podpisało pierwsze umowy o współpracy ze śląskimi organizacjami (niektórymi), tzw. wypędzonych, reprezentowanych przez dr. Klausa Ullmanna. Dla uaktywnienia polsko – niemieckiej współpracy zaczęło działać VSK, tj. Towarzystwo Wspierania Kultury i Sztuki Śląskiej. Dzięki niemu, w 1996 roku Muzeum nawiązało kontakt z istniejącym w Niemczech RGV, pod przewodnictwem Joachima Kopbauera. W 2001 roku Muzeum zmieniło nazwę na Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, a w 2002 roku nowym Przewodniczącym RGV został Peter Müchlichen. W 2003 roku, w rocznicę 125 – lecia utworzenia RGV, pod jednym z budynków Muzeum umieszczono kamień pamięci, na którym ustawiano proste przyrządy meteorologiczne. Po 2008 roku, intensywne kontakty Muzeum z restytuowanym RGV zostały przerwane. Przedstawiciele niemieckiego RGV uczestniczyli jeszcze w Jeleniej Górze w uroczystościach 100 – lecia budowy Muzeum w Jeleniej Górze.

W tzw. międzyczasie, w dniu 23 stycznia 2004 roku powstało polskie "Towarzystwo Karkonoskie" z siedzibą w Bukowcu. Teoretycznie próbuje ono nawiązywać do tradycji dawnego niemieckiego RGV, choć w żaden sposób nie może i nie powinno się z nim porównywać i wiązać z jego historią. To polskie powstało bowiem na bazie zupełnie innych tradycji, tj. tradycji polskich stowarzyszeń: Towarzystwa Klubów Robotniczych i Chłopskich (TKR i CH), tzw. "Tekrichu" (powstało po tzw. "odwilży"1956 roku), a także Jeleniogórskiego Towarzystwa Społeczno – Kulturalnego (JTSK), które było kontynuacją tego pierwszego. W zarządzie tego nowego, zupełnie innego niż niemieckie Towarzystwa Karkonoskiego, są dzisiaj m.in. Janusz Korzeń, Marek Nałęcz – Socha i Andrzej Raj.

Tak więc obecnie istnieją dwa Towarzystwa Karkonoskie. Niemieckie - kultywujące dawne tradycje tego utworzonego w 1880 roku i od 1932 roku należącego do Zrzeszenia Niemieckich Związków Górskich i Wędrownych, które w 1945 roku utraciło teren swojego działania i przez to nie mające wpływu na dzisiejszy wygląd Karkonoszy. Oraz drugie - polskie, powstałe w 2004 roku z przekształcenia towarzystw kulturalnych w Stowarzyszenie nie mające swoich korzeni w działalności dawnego niemieckiego RGV, które w ogromnym zakresie (punktowo) ma wpływ na dzisiejszy wygląd Karkonoszy. W dużej mierze dawną funkcję RGV, od 1959 roku, choć zupełnie na innych warunkach, przejął Karkonoski Park Narodowy, wspomagany przez PTTK i Ratownictwo Górskie. Podobnie jest po czeskiej stronie Karkonoszy. Oba bratnie Parki Karkonoskie wydają podobne czasopisma "Karkonosze", tj. kiedyś robiły to niemieckie i austriackie RGV, wydając "Wanderera".

Twoja reakcja na artykuł?

13
72%
Cieszy
0
0%
Hahaha
3
17%
Nudzi
0
0%
Smuci
0
0%
Złości
2
11%
Przeraża

Ogłoszenia

Czytaj również

Sonda

Czy parkujesz samochód pod domem/ blokiem czy w garażu?

Oddanych
głosów
784
Pod domem/blokiem na parkingu
58%
W garażu
34%
W inny sposób
8%
 
Głos ulicy
Lampa naftowa w domu
 
Warto wiedzieć
Fortuny robią wrażenie. Oto najbogatsi Polacy ostatnich lat
 
Rozmowy Jelonki
Odczarować śmierć
 
Jelonka wczoraj
Za kratkami fajnie nie było
 
Inne wydarzenia
Pobiegną ulicami Jeleniej Góry
 
Pogoda
Uwaga kierowcy, warunki będą bardzo zdradliwe
 
Kryminał
Wielka akcja przeciw gangsterom – aż 11 osób zatrzymanych
Copyright © 2002-2025 Highlander's Group