Czym jest tzw. zakaz konkurencji w stosunku pracy?

Wiadomości: Jelenia Góra
Środa, 3 grudnia 2014, 14:56
Aktualizacja: 14:59
Autor: Maciej Piechota

Fot. Archiwum

Kodeks definiuje zakaz konkurencji w art. 1011 §1. W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. W umowie o zakazie konkurencji powinna być określona działalność konkurencyjna od której, w czasie trwania stosunku pracy, pracownik będzie się powstrzymywał. Jeżeli zakaz obejmować ma uzgodniony przez strony obszar, powinien on być również w umowie wskazany.

Brak jest w kodeksie pracy prawnej definicji pojęcia „działalność konkurencyjna". Najogólniej mówiąc jest to rywalizacja uczestników rynku, którzy dążąc do realizacji swoich celów, próbują przedstawiać potencjalnym odbiorcom dóbr i usług oferty wyróżniające się spośród innych ceną, jakością i innymi cechami, aby ich skłonić do zawierania transakcji.

W przypadku nieumyślnego naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji, ponosi on odpowiedzialność materialną wobec pracodawcy, za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa swojego działania lub zaniechania. Odszkodowanie z tytułu złamania zakazu konkurencji ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. W sytuacji, gdy pracownik umyślnie złamie zakaz konkurencji wyrządzając przy tym szkodę pracodawcy, jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Podpisując taką umowę, pracownik przyjmuje na siebie kolejny obowiązek pracowniczy w postaci obowiązku powstrzymywania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej. Niewywiązanie się przezeń z tego obowiązku tworzy zatem po stronie pracodawcy, prócz roszczenia odszkodowawczego opisanego wyżej, prawo do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Art. 1012 §1 przewiduje, iż powyższe regulacje stosowane są odpowiednio, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Zawężony jest zatem zakres podmiotowy możliwości zawarcia umowy o zakazie konkurencji po zakończeniu stosunku pracy tylko do pracowników posiadających tego typu informacje. W umowie tej pod rygorem nieważności ustala się również okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. W razie ustania przyczyn uzasadniających tego typu zakaz konkurencji lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania, zakaz przestaje obowiązywać.

§3 Powyższego artykułu stanowi, iż odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie to może być wypłacane w ratach miesięcznych, zaś ewentualny spór o odszkodowaniu rozstrzygać ma sąd pracy.

Obie opisane wyżej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 września 2008 r. o sygn.. akt: I PK 27/08 sprecyzował rodzaj działalności pracownika naruszający zawartą umowę, orzekając, iż „Obowiązkom wynikającym z umowy o zakazie konkurencji (art. 1011 i art. 1012 k.p.) uchybia jedynie taka działalność pracownika, która jest przez niego rzeczywiście prowadzona, adresowana jest do tego samego kręgu odbiorców, choćby częściowo pokrywa się z działalnością pracodawcy i realnie zagraża jego interesom.”

Mikołaj Piechota
(Student V roku prawa na Wydziale Prawa Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, współpracuje z Kancelarią Adwokacką adwokata Macieja Kuczaj w Jeleniej Górze i we Wrocławiu http://www.kancelaria-kkp.pl)