Kościół w Miłkowie odzyskał dawny blask

W gronie fachowców, którzy pracowali w kościele były też firmy jeleniogórskie, m.in. pracownia witraży, która odnowiła witraże w tympanonie nad wejściem do świątyni.

Pierwszy kościół w tej miejscowości powstał zapewne ok. 1284 t., choć wzmianka o pierwszym proboszczu tej parafii - Nicolausie Bernerze - jest dużo późniejsza, pochodzi z 1399 r. Świątynia nie przetrwała wojen husyckich została zniszczona doszczętnie ok. 1430 r. Odbudowano ją dopiero ponad wiek później, o czym świadczą wykute daty na nadprożu drzwi zakrystii (1543) i obramieniu jednego z okien (1542). Z pewnością inicjatorami lub sponsorami tej inwestycji była władająca wówczas wsią rodzina von Reibnitz ze Staniszowa.

Krótko potem w połowie piątej dekady XVI w. kościół przejęła gmina protestancka, bowiem większość mieszkańców wsi reprezentowała to właśnie wyznanie. Kościół w okresach późniejszych poddawany był rozbudowie, ale w trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-48) został spustoszony przez wojska cesarskie, a w 1654 r., został – po zamieszkach we wsi – odebrany protestantom. Nie były to zresztą ostatnie konflikty między wyznawcami różnych religii w tej wsi.

Ostatnia większa przebudowa świątyni miała miejsce w 1875 r., kiedy to powstały rozmaite przybudówki kościoła i ceglana – rzadko spotykana w takiej formie – wieża, nakryta ostrosłupowym hełmem.

Kościół nie ma wydzielonych naw, a jedną prostokątną halę z trójbocznie zakończonym, oskarpowanym prezbiterium. W budowli zachowały się gotyckie, ostrołukowe okna, ale widoczne są także elementy neogotyckiej przebudowy w formie przypór, sterczyn czy kwiatonów.

Wnętrze świątyni nakryte jest polichromowanym stropem kasetonowym z 1653 r., poddanym konserwacji w 1719 r., wspartym na ośmiobocznym, centralnie usytuowanym filarze, jednym z najstarszych elementów konstrukcji świątyni, bo pochodzącym jeszcze z pierwotnego kościoła. W północno-zachodnią w nawę wbudowano emporę.

Jednym z najbardziej oryginalnych elementów jest wewnętrzna kaplica, której górna kondygnacja (dziś niewykorzystywana) pełniła pierwotnie funkcję loży kolatorskiej. Wewnątrz zachował się oryginalny wystrój, którego cennymi elementami są m.in. figura gotyckiej Madonny (z ok. 1450 r.) i figura Chrystusa Frasobliwego, z początku XVI w., jedna z najładniejszych rzeźb tego typu na Dolnym Śląsku.

Przykładem zdobień okresu baroku są m.in. polichromowane i złocone boki ołtarza i ambona z XVIII w., natomiast organy reprezentują klasycyzm, a stalle, pochodzące z końca XVI w. – renesans. Ołtarz główny powstał w 1863 r.

Malowane stacje drogi krzyżowej z drugiej połowy XVIII w. i zespół witraży z końca XUX w. uzupełniają wizerunek wnętrza świątyni.

Równie ciekawe jest najbliższe jej otoczenie, bowiem pod północnym gzymsem widoczna jest kamienna głowa, wedle przekazów – głowa Mongoła, uczestnika bitew toczonych w okolicy w okresie najazdów mongolskich na te ziemie. W murze kościoła zainstalowany jest zespół siedmiu bogato dekorowanych płyt nagrobnych z XVIII. Epitafia dotyczą przesławnych wówczas rodów tzw. laborantów karkonoskich, słynnych zielarzy, mieszkających w Miłkowie, a zbierających zioła w górach. W murze zewnętrznym kościoła widoczne są krzyże pokutne z wyrytymi narzędziami zbrodni – kuszą i mieczem, a obok – wolnostojący pręgierz, z 1677 r.

Opis na podstawie materiałów uzyskanych od Proboszcza parafii oraz z publikacji: „Kościoły i kaplice Kotliny Jeleniogórskiej”, Wojciech Kapałczyński, Romuald M. Sołdek, Wrocław, 2011