JELEN IA GÓRA: Fotografia cyfrowa – prawda czy kłamstwo

Nie był to klasyczny wykład. Raczej rodzaj rozmowy z zebranymi, których większość ma do czynienia ze zdjęciami na co dzień, choć pojawiły się też osoby, które takiego kontaktu nie mają.

Czym jest fotografia? Czy rzeczywiście wiernym odbiciem rzeczywistości? Czy zawsze obraz fotograficzny jest odzwierciedleniem prawdy? Czy w fotografii cyfrowej łatwiej o zniekształcenie świata przedstawionego? To tylko niektóre wątpliwości przedstawione przez R. Wyłupka.

– Nie lubię rozdzielania fotografii na cyfrową i analogową – zaznaczył na wstępie autor prezentacji. – Zmienia się tylko nośnik. Samo zjawisko pozostaje takie samo – dodał stawiając śmiałą tezę: klasyczna ciemnia i program obróbki cyfrowej photoshop dają praktycznie te same środki ingerencji w obraz. – Z tą różnicą, że nie używamy technik ciemnowych i chemii, a mamy do dyspozycji narzędzie, czyli komputer z oprogramowaniem.

Robert Wyłupek pokazał kilka fotografii sprzed przeszło stu i kilkudzisięciu lat, na których zastosowano rozmaite „tricki”. I tak – podwójny portret Lautreca, zdjęcie Stalina z Jeżowem i to samo zdjęcie, ale już bez Jeżowa, kiedy ten został zabity za zdradę i wymazany zarówno z fotografii jak i z rzeczywistości. Czy też fotografie współczesne: słynny fotomontaż, na którym widzimy żołnierza amerykańskiego z pokojowym gestem zwracającego się do Irakijczyków. W rzeczywistości groził im karabinem, ale zdjęcie w celach propagandowych zafałszowano.

– Gdzie jest prawda w fotografii? – pytał Wyłupek uświadamiając, że jest ona zjawiskiem bardzo ulotnym i trudno definiowalnym. – Już poprzez kompozycję zdjęcia, dobranie obiektywu w pewien sposób ingerujemy w „prawdę”, bo sama fotografia nigdy jej do końca i w zupełności nie odzwierciedla. Kwestia kłamstwa, fałszu czy manipulacji leży raczej w kontekście pokazania danej fotografii.

Inaczej ma się sprawa z fotografią do reklamy kremu do zmarszczek (fałszuje efekt z reguły nigdy nie osiągany), a inaczej z fotografią o silnym podtekście politycznym czy społecznym (manipulowane zdjęcia mogą odbiorców historycznie ogłupiać, lub – odpowiednio dobrane fotomontaże: rujnować i doprowadzać do skrajnych postaw). Jeszcze inna dziedzina to sztuka. Tu nawet "hiperrealny" obraz może być kompletnym fałszem: na przykład popularny cykl portretów nieistniejących ludzi wykreowanych dzięki programom graficznym przez jedną z artystek.

Autor prezentacji podkreślił, że zdjęcie wykonane w aparacie, nie jest gotowym obrazem. – Pojawiły się ostatnio nurty sławiące tzw. fotografię czystą. Takie zjawisko już było, ale tyczyło zupełnie czegoś innego. Dziś to niepoddawanie zdjęcia jakiejkolwiek obróbce. Nie pochwalam tego – podkreślił Wyłupek zaznaczając, że od początku istnienia fotografii jej techniczna obróbka jest elementem wpisanym całość procesu i niezbędnym.

Sam Rober Wyłupek jest znanym wykładowcą kilku szkół fotograficznych i konsultantem fachowych portali. Szkoli również doświadczonych fotografów i fotoreporterów, w tym zagranicznych.

A kolejna, przedostatnia odsłona fotograficznego maratonu: foto.ruszenie już w poniedziałek. W Galerii Czekoladowej o godz. 18 swoje prace pokażą Paulina Pelisiak i Sandra Gałka.