Opłatek - pradawny symbol

Łamanie opłatkiem rozpoczyna zawsze pan domu, każdy z obecnych odłamuje
drugiemu kawałeczek. Po życzeniach wszyscy siadają do wieczerzy. Okazuje się, że ten zwyczaj pochodzi od pradawnego rytuału z południa Europy, który polegał na wzajemnym obdarowywaniu się przez wiernych i duchownych chlebem nieofiarnym, czyli eulogiami.
Od XI wieku opłatek w takiej samej postaci, jak obecnie wykorzystywany jest podczas mszy świętej. Początkowo podczas mszy konsekrowano płaskie chleby ofiarne, które były łamane podczas uroczystości i rozdawane wiernym.

W średniowieczu wyrobem opłatków zajmowały się klasztory, a zakon benedyktynów w Cluny był głównym miejscem produkcji opłatków. W Polsce pieczeniem ofiarnego chleba z wody i mąki trudnili się zakonnicy, wikariusze, kościelni i ich pomocnicy. Obecnie opłatki wyrabiają specjalne piekarnie rzemieślnicze, w których piecze się opłatki za pomocą elektrycznych matryc i krajalnic. Gotowe opłatki tnie się, sortuje i układa w poszczególne porcje i pakuje w papierowe opaski przedstawiające sceny szopki betlejemskiej albo pokłon Trzech Króli.

Technologia pieczenia opłatków wymaga sporego doświadczenia i zręczności.
Wlewa się do formy małą ilość rzadkiego ciasta pszennego , zamyka i wkłada do żaru, a po kilku minutach wyjmuje gotowe opłatki. Opłatki świąteczne zdobione są scenami Bożego Narodzenia przedstawiają najczęściej stajenkę betlejemską, świętą rodzinę i żłóbek z Dzieciątkiem Jezus. Podobno obrzęd dzielenia się opłatkiem przyjął się najpierw w XVIII wieku wśród szlachty, a potem został przyjęty przez mieszczaństwo i chłopów.