Transportowy Dozór Techniczny, zgodnie z ustawą z 2000 roku, jest odpowiedzialny za działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych oraz działania zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w tych obszarach. Wykonywanie dozoru technicznego przez jednostki dozoru nie zwalnia projektujących, wytwarzających, eksploatujących, naprawiających
i modernizujących urządzenia techniczne od odpowiedzialności za jakość i stan tych urządzeń, mające wpływ na ich bezpieczną pracę, zgodnie z przepisami o dozorze technicznym i przepisami szczególnymi. Do zakresu działań TDT należy m.in. wykonywanie dozoru technicznego nad osobowymi i towarowymi kolejami linowymi oraz wyciągami narciarskimi.
Uzgodniona dokumentacja
Naprawa i modernizacja urządzenia technicznego, która ma miejsce w omawianym przypadku, wymaga uprzedniego uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, którym w tym przypadku jest Dyrektor TDT. Zaznaczamy, że dokumentacja ta powinna być uzgodniona przed przystąpieniem do wykonania czynności modernizacji i naprawy urządzenia technicznego, w tym przypadku kolei linowych. Ponadto modernizacja i naprawa urządzeń technicznych może być przeprowadzona w oparciu o uzgodnioną z TDT dokumentację techniczną wyłącznie przez zakład, który posiada uprawnienie w stosownym zakresie, wydane przez Dyrektora TDT.
Mają swoje lata
W odniesieniu do kolei linowej Szrenica I oraz Szrenica II należy wspomnieć, że uruchomione w grudniu 1993 roku dwa odcinki kolei linowej na Szrenicę to urządzenia produkcji firmy Doppelmayr, które wcześniej kilkanaście lat pracowały w Austrii i po demontażu i remoncie zostały zamontowane w Szklarskiej Porębie w miejscu starej kolei linowej wyprodukowanej w latach 60. ubiegłego stulecia. Zatem zamontowane w latach 90. w Szklarskiej Porębie urządzenia są kolejami linowymi, które wcześniej były eksploatowane na terenie Austrii.
Jednocześnie informujemy, że w styczniu 1994 roku, na odcinku kolei linowej Szrenica II, miała miejsce poważna awaria, która skutkowała
niekontrolowanym ruchem wstecznym kolei, zablokowaniem pojazdów na jednej z podpór wraz z jej poważnym uszkodzeniem. W zdarzeniu ucierpiało 16 osób, z tego kilka bardzo poważnie.
Kontrole specjalne
W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji kolei linowych każda z kolei linowych, w odpowiednich okresach, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Transportu musi przechodzić tzw. kontrole specjalne. W przypadku kolei linowej na Szrenicę takie kontrole specjalne są przeprowadzane co 5 lat lub co 7500 godzin pracy (ze względu na wiek kolei powyżej 25 lat). Zakres kontroli specjalnych
jest każdorazowo uzgadniany z TDT, a same badania nieniszczące przeprowadzane są przez Laboratorium TDT lub inne akredytowane laboratorium badawcze posiadające uznanie TDT (w tym przypadku badania, które rozpoczęły się w dniu 25.10.2023 r., są przeprowadzane przez laboratorium Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie) na podstawie uzgodnionego z TDT harmonogramu badań specjalnych.
Dopiero po zakończeniu wszystkich badań wystawione przez laboratorium protokoły z wynikiem pozytywnym umożliwiają Inspektorom TDT przeprowadzenie badań okresowych kolei linowej i wydanie decyzji dopuszczającej urządzenie do eksploatacji. Niestety, ze względu na bardzo duży zakres prac i wykryte usterki, laboratorium do dnia dzisiejszego nie zakończyło procesu badań specjalnych, tzn. do TDT nie spłynęły wszystkie protokoły z badań nieniszczących wykonywanych podczas bieżącej kontroli specjalnej.
Uszkodzenia w większości podpór
Na chwilę obecną na odcinku Szrenica I wykryto uszkodzenia prawie 80% podpór trasowych, wskazania prawdopodobnych pęknięć połączeń spawanych w stacji dolnej i stacji górnej, ok. 50% pojazdów (krzeseł) posiada mniejsze lub większe usterki. Na stacji dolnej odcinka Szrenica II stwierdzono poważną deformację wskutek korozji wewnętrznej jednego ze wsporników konstrukcji układu napinania liny nośno-napędowej.
Konieczne specjalne uprawnienia
Wszystkie stwierdzone w trakcie kontroli specjalnej kolei linowej uszkodzenia przed wykonaniem naprawy wymagają uprzedniego uzgodnienia technologii wykonania naprawy z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, którym w tym przypadku jest Dyrektor TDT. Konieczność naprawy uszkodzeń tylko przez zakład posiadający stosowne uprawnienia wydane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego wynika z obowiązujących przepisów, tj. zapisów ustawy o dozorze technicznym.
Nadmienić należy, że firma podejmująca się naprawy tak newralgicznych elementów urządzenia służącego do transportu osób musi posiadać stosowne kwalifikacje, zarówno pod kątem opracowanych i wdrożonych odpowiednich technologii naprawy, jak również musi posiadać wysoko wyspecjalizowany personel techniczny, np. w postaci wykwalifikowanych spawaczy. To z kolei powoduje, że krąg firm zajmujących się takimi naprawami jest dość wąski i fakt ten nie ma związku z działaniami Transportowego Dozoru Technicznego.
Wymogi konieczne
Transportowy Dozór Techniczny, wiedząc o nadchodzącym okresie świątecznym, dołożył wszelkich starań, by jak najszybciej dokonać oceny dokumentacji technicznej związanej z naprawą ww. kolei linowych. W opisanym przypadku dokumentacja dostarczona przez naprawiającego w dniu 12.12.2023 r. została sprawdzona na zgodność z obowiązującymi przepisami i normami w ciągu zaledwie 3 dni i w dniu 18.12.2023 r. do firmy, która przygotowała dokumentację naprawy, zostały przekazane w formie pisemnej uwagi dotyczące procedury naprawy uszkodzeń występujących na omawianych kolejach linowych.
Ponowne dopuszczenie do eksploatacji kolei będzie możliwe po wypełnieniu przez eksploatującego opisanych wyżej wymogów wynikających z przepisów ustawy o dozorze technicznego, tj. po otrzymaniu stosownych poświadczeń o zakończeniu kontroli specjalnych, uzgodnieniu dokumentacji naprawy w TDT oraz wykonaniu prac zgodnie z tą dokumentacją. Po spełnieniu powyższych wymogów przez eksploatującego TDT przystąpi niezwłocznie do czynności, w tym badań niezbędnych do dopuszczenia omawianych kolei linowych do dalszej eksploatacji.
Antoni Mielniczuk
Transportowy Dozór Techniczny
