O historii szopek podczas niedzieli w muzeum

Na tereny polskie szopka, którą zainicjował św. Franciszek z Asyżu w 1223 r. przywędrowała w XIII w. Zakonnicy pielgrzymowali w różne miejsca, roznosili tę tradycję głównie do kościołów, na początku za pomocą żywych postaci, potem za pomocą figur, które były produkowane w zależności od stanu majątkowego kościoła, czy ludzi, którzy chcieli się wykazać – opowiadała Katarzyna Szafrańska.

Przy okazji szopek wystawiano misteria mówiące o narodzinach i życiu Chrystusa. Później weszły bardziej ludowe opowieści, zwane jasełkami i odbywało się to bardziej na ludowo, co powodowało, że przedstawienia były żywiołowe i nawiązywały do czasu, w którym się odbywały (wydarzeń, postaci historycznych związanych z danym regionem, państwem).

Kierunek rozwoju tradycji związanych z szopkami odbiegał od powagi wydarzenia jakim w kulturze chrześcijańskiej były narodziny Chrystusa. To nie spodobało się władzom kościelnym, które postanowiły zakazać wykonywania jasełek w kościołach:
- Na początku XVIII w. zakazano wykonywania jasełek w kościołach dlatego, że te przedstawienia stały się bardzo wesołe, rubaszne. Widzowie rzucali sprośne dowcipy na temat aktorów i kukiełek, i nie korespondowało to z powagą adoracji narodzenia Chrystusa i powagą miejsca, w którym się to odbywało. Dochodziło nawet do scen bójek. Kościół zaprotestował, wyprowadzono jasełka na zewnątrz, a w kościołach mogła zostać tylko szopka składająca się z nieruchomych figur, przedstawiając tylko adorację narodzin Chrystusa – mówiła prelegentka.

Współcześnie szopki ilustrują to, co jest ważne dla danej społeczności, wracają do ludowości. Generalnie szopki na całym Dolnym Śląsku, który był katolicki, pojawiły się również w XIII wieku. W okresie reformacji, kiedy na tych terenach był zalew ludności protestanckiej, Kościół Katolicki chciał przyciągnąć do siebie wiernych za pomocą dekoracji, bogactwem wystroju kościelnego, ciekawymi kazaniami, ewentualnie przedstawieniem szopki i widowisk jasełkowych. Zakonnicy (głównie jezuici) mieli odwagę wprowadzenia na powrót tych przedstawień do kościoła, ale w bardziej stonowanym charakterze.

Muzeum Karkonoskie posiada zbiór przedwojennych szopek. W Jeleniej Górze obejrzeć można m.in. szopkę piramidową i skrzynkową. Są to poniemieckie zbiory, których autorzy są nieznani.