Rada wykonuje zadania organu opiniodawczo – doradczego ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Może ona podejmować inicjatywy i przedstawiać propozycje, opinie oraz wnioski dotyczące gospodarki wodnej, w szczególności w zakresie poprawy stanu zasobów wodnych, gospodarowania wodami, stanu infrastruktury wodnej oraz ochrony przeciwpowodziowej i skutków suszy. Rozpatruje też sprawy na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej albo z własnej inicjatywy.
Członkowie Rady są powoływani przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej spośród kandydatów zgłaszanych przez ogólnopolskie organizacje zrzeszające jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie, jednostki naukowe, organizacje społeczne, gospodarcze oraz ekologiczne, związane z gospodarką wodną. Aktualna kadencja Rady potrwa do 2027 roku.
