Szklarska Poręba: Nowa płyta na grobie Carla Hauptmanna

W 2021 roku przypada setna rocznica śmierci Carla Hauptmanna, który od 1891 roku mieszkał w Szklarskiej Porębie. Starszy brat noblisty Gerharda Hauptmanna urodził się 11 maja 1858 roku w Szczawnie Zdroju, a zmarł 4 lutego 1921 roku w Szklarskiej Porębie. Ten filozof, biolog, poeta, dramatopisarz, zasłynął przede wszystkim za sprawą „Księgi Ducha Gór”, będącej zbiorem dziewięciu przygód legendarnego władcy Karkonoszy. Oprócz tego napisał jeszcze między innymi: komedię „Marianne”, powieść „Mathilde”, nowele „Nächte”, i dramat „Die lange Jule”. Prowadził też dziennik Aus meinem Tagebuch, dedykowany przyjaciółce, Annie Teichmüller, obfitujący w notatki i wiersze.

Wielu badaczy twórczości C. Hauptmanna podkreśla ścisły duchowy związek tego pisarza ze słowiańską tradycją regionu śląskiego, wspomina się jego przyjaźnie z Polakami, jednoznaczne opowiedzenie się w sprawie niepodległości Polski w 1918 roku, korektę niemieckiego tłumaczenia „Chłopów”, która wpłynęła na przyznanie Władysławowi Reymontowi Nagrody Nobla. W pamięci pozostał nie tylko jako pisarz i filozof, niestrudzony piewca śląskości i piękna Karkonoszy, ale przede wszystkim jako ikona powstałej dzięki jego charyzmie kolonii artystycznej w Szklarskiej Porębie.

Pierwotny nagrobek ufundowany przez przyjaciół Carla Hauptmanna autorstwa małżeństwa Marlene i Hansa Poeltzig, który w latach powojennych został zdewastowany i zniszczony, poddany został w latach 80. XX w. rekonstrukcji. Obecnie znajduje się na terenie muzeum – Domu Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie. Na cmentarzu umieszczono w latach 80. płytę granitową z inskrypcją w języku polskim, która była bardzo zniszczona. Nową udało się ufundować ze zbiórki publicznej przeprowadzonej przez komitet społeczny, a także z darowizn Saksońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Stowarzyszenia Pielęgnowania Kultury i Sztuki Śląskiej i Stowarzyszenia Kulturwerk Schlesien.

Spotykamy się dziś, aby uczcić pamięć wyjątkowego Ślązaka Carla Hauptmanna - mówiła dyrektor Muzeum Karkonoskiego Julita Zaprucka. - Gdy umarł w 1921 roku przyjaciele ufundowali mu wspaniały pomnik, który jednak, podobnie jak cały cmentarz, został zdewastowany. W latach 80. resztki tego pomnika przewieziono, przy okazji go rekonstruując, na teren domu gdzie mieszkali bracia Hauptmannowie. Tu, w miejscu pochówku położono zwykłą granitową płytę, która z czasem również uległa zniszczeniu. Kiedy w dniu setnej rocznicy śmierci C. Hauptmanna wraz z pracownikami Muzeum Karkonoskiego przyjechaliśmy na teren cmentarza postanowiliśmy, że coś z tym musimy zrobić i ufundować nową płytę nagrobną C. Hauptmannowi. Zawiązaliśmy komitet społeczny i ogłosiliśmy zbiórkę publiczną. Uzyskaliśmy wsparcie saksońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Stowarzyszenia Pielęgnowania Kultury i Sztuki Śląskiej Stowarzyszenia Kulturwerk Schlesien. Dzięki temu możliwe było zamontowanie tej płyty i od tej płyty rozpoczną się prace nad renowacją tego cmentarza. My ze swej strony jako Muzeum Karkonoskie wydamy książkę poświęconą historii tego miejsca i osób tu pochowanych. Zostanie ona wydana wiosną przyszłego roku.

Cieszę się, że dzięki akcjom sprzątania prowadzonym w ostatnich okresie ten cmentarz tak się zmienia – stwierdził burmistrz Szklarskiej Poręby Mirosław Graf. - Przez lata był to jedynie kawałeczek zarośniętego terenu, a na nim kamienie, które miały świadczyć, że kiedyś to był cmentarz. Dziś widzimy tu już systematykę zgodnie ze wszystkimi zaleceniami konserwatorskim. Jest tu wykoszone, samosiejki są powycinane. I od razu wszystkim jak tu stoimy przyjemniej się wspomina ludzi, którzy tu spoczywają. Przy okazji tych akcji udało nam się również odnaleźć groby wielu ważnych postaci dla dawnej Szklarskiej Poręby.

Cmentarz w Szklarskiej Porębie Dolnej został założony w 1844 r. Początkowo była to nekropolia ewangelicka, ale z czasem odbywały się tu również pochówki ludzi innych wyznań, więc stał się nekropolią komunalną. Ostatnie pogrzeby miały tu miejsce w 1946 r. Do dziś zachowały się 264 nagrobki. Wśród wielu osób tu pochowanych znajdują się: filozof i literat Carl Hauptmann (1858 - 1921), starszy brat laureata literackiej Nagrody Nobla Gerharta Hauptmanna, Wilhelm Bölsche - pisarz i biolog, popularyzator idei ochrony przyrody, dziennikarz oraz krytyk literacki, mistrz malarstwa na szkle Julius Ludwig, mistrzowie szlifierscy Ernst Wriese, August Wennrich i Oskar Simon, a także mistrz hutniczy Hermann Wennrich, Hanns Fechner - malarz, grafik, portrecista pruskiego dworu królewskiego oraz profesor berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych.