Uczniowie Śniadeckiego: Śladami menory

Nie dziwota więc, że ci, o których tu mowa szybko znaleźli miejsce w handlu i rzemiośle. Bohaterami tego tekstu są Żydzi, a dokładniej ci, którzy postanowili pamięć o nich przypomnieć – uczniowie III LO w Jeleniej Górze im. Jędrzeja Śniadeckiego.

Ale od początku. W 1998 roku powstała w Polsce Fundacja Forum Dialogu, która rozpoczęła program edukacyjny pod nazwą Szkoła Dialogu. Gdy wejdzie się na stronę Fundacji i spojrzy, gdzie takie szkoły już zaistniały, łatwo dostrzec, że terenem ich działania objęte są przede wszystkim tereny środkowej i wschodniej Polski. Na zachodzie raczej ich niewiele – najbliżej w Kamiennej Górze i Bolesławcu. Reszta to biała plama. Powód wszyscy znamy – Hitler, „noc kryształowa”, deportacje do obozów koncentracyjnych – ponura realizacja planu „ostatecznego rozwiązania”.

Taki był też był los Żydów jeleniogórskich – spalona w 1938 roku synagoga, aresztowanie większości z nich, przejęcie przez Niemców majątku (przykładem może być przejęcie domu towarowego, który znamy jako Dom Dziecka – przed 1938 to własność Żydów, potem Dom Towarowy HAVA). Zresztą władze powojenne również się przyczyniły do zatarcia śladów żydowskich – tym razem dwa przykłady: pierwszy to wyburzenie resztek synagogi (tuż po wojnie służyła za magazyn, potem zrobiła miejsce nowej zabudowie przy ulicy Kopernika) i zrujnowanie kirkutu (cmentarza żydowskiego) przy ulicy Sudeckiej – oba wydarzenia miały miejsce w roku 1974.

Ostatni zarejestrowany pochówek żydowski był w 1946; wkrótce potem wyjechało z Jeleniej Góry większość z nich. W latach 90-tych XX wieku połamane macewy leżały na składowisku przy ulicy Grunwaldzkiej. Potem zniknęły nawet one. Jedynym namacalnym śladem pozostał obelisk na kirkucie. Żydzi rozpłynęli się tak, jakby nigdy tu nie mieszkali.

Tym bardziej cieszy zaangażowanie grupy uczniów „Śniadeckiego”, którzy postanowili włączyć się w to „przywracanie pamięci”. Przez ponad miesiąc zbierali materiały, rozmawiali z jeleniogórskimi znawcami historii, tropili najdrobniejsze ślady. Wynik – nowa trasa turystyczna „Śladami menory”, którą przemierzyli oficjalnie 13.12.2017r. (mapki z zaznaczonym szlakiem do dostania m.in. w BWA).

Wynik – to wystawa poświęcona Żydom, zorganizowana dla uczniów własnej szkoły i strona „My w dialogu” na facebooku. Toodwiedziny w filii KL Gross-Rosen w Cieplicach, to planowane wizyty edukacyjne w szkołach, to spotkanie z rodzinami wyróżnionymi Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. I najważniejsze – petycja skierowana na ręce Prezydenta Miasta z prośbą o upamiętnienie Żydów jeleniogórskich tablicą pamiątkową w miejscu, gdzie przed laty stała synagoga oraz o odnowienie miejsca pamięci w Cieplicach – uczniowie zadeklarowali w tym zakresie każdą pomoc. Może warto nie gasić ich entuzjazmu?