Jelenia Góra: Morze łez na "szybowcówce"

U nas takim miejscem był hangar lotniczy na Górze Szybowcowej, należący do Aeroklubu Jeleniogórskiego. Improwizowana scena i widownia i drewniane wnętrze prawie stuletniego obiektu robiło wielkie wrażenie.

Widzów przywitali dyrektor Teatru im. Norwida, Bogdan Koca i szef Teatru Pieśń Kozła, Grzegorz Bral, którzy sprawnie przechodzili z polskiego na angielski i odwrotnie, jeden tłumaczył drugiego z dużym poczuciem humoru. To był dobry wstęp do sztuki.

Najpierw jednak pokazano krótki film nakręcony w Grecji podczas obrzędów Anastenariów. Anastenaria to starożytny rytuał chodzenia po ogniach, który stał się inspiracją do działań fizycznych w spektaklu „Lacrimosa”.
Słowo 'lacrimosa' pochodzi z języka łacińskiego i oznacza 'pełna łez'. I ten spektakl był o łzach, tragedii i niezrozumieniu. Ale dla każdego widza znaczył co innego.

Jak zapowiedział Grzegorz Bral, to sztuka która pokazuje przestrzenny wymiar muzyki. Rzeczywiście, to nie słowo, ale muzyka stanowi kościec tego spektaklu. Muzyka przejmująca, przenikająca do głębi. Dla każdego ten spektakl znaczy co innego. Ale o taki subiektywny odbiór chodzi. Na scenie mieszały się języki, aktorzy śpiewali w łacinie, po polsku, angielsku, hebrajsku.

Sztuka opowiada o tym, że jeden człowiek daje sobie prawo do tego, aby złożyć w ofierze życie drugiego człowieka. Mówi o tragicznej ludzkiej uzurpacji i postawieniu się na równi z Bogiem.

Spektakl odnosi się do jednego z okrutniejszych wydarzeń z dziejów średniowiecznej Francji. W 1485 roku miasto Arras zostało zaatakowane przez zarazę. Zmarła połowa mieszkańców, jednakże ci, którzy ocaleli niejednokrotnie przeżyli kosztem innych. W trzy lata po zarazie mieszkańcy postanowili odszukać „złego”, który sprowokował ich do bestialstwa. Winnymi okazali się miejscowi Żydzi oraz kobiety, czarownice. W ciągu dwóch tygodni jedna piąta miasta została wymordowana – Żydzi i kobiety oskarżone o czary stali się kozłami ofiarnymi złożonymi w ofierze przesądów, uprzedzeń i bezmyślności.

„Lacrimosa” zbudowana jest na kanwie literackiej „Mszy za miasto Arras” Andrzeja Szczypiorskiego, ale przywołuje też kilka cytaty z innych wielkich powieści. Muzycznie przywołuje motywy z „Requiem” Mozarta. Spektakl zainspirowany jest też kultem „Anastenariów”. Kult o starożytnych korzeniach, którego praktykujących nazywa się „tymi, którzy chodzą po ogniach. Jeden z niewielu wciąż praktykowanych kultów opętania w Europie.

Gdy po godzinie aktorzy opuścili scenę, kilka chwil widzowie siedzieli w milczeniu. Dopiero wtedy rozległy się rzęsiste brawa. Warto było wybrać się do hangaru, żeby dotknąć na chwilę człowieczeństwa w różnym wymiarze. Jak było, mogę jedynie opowiedzieć, ponieważ uszanowałem prośbę dyrektora, aby w żaden sposób nie rejestrować spektaklu.