Zaparcia to jedne z najczęstszych dolegliwości przewodu pokarmowego. Szacuje się, że w Polsce dotykają aż 13% populacji. Podstawowymi objawami schorzenia są trudności z wypróżnianiem i zmniejszona liczba wypróżnień. Czy można samodzielnie poradzić sobie z zaparciami? Jak zapobiegać wystąpieniu zaparć? Kiedy udać się do lekarza?
Przyczyny zaparć pierwotnych i wtórnych
Ze względu na etiologię schorzenia wyróżnia się zaparcia pierwotne (czynnościowe) i wtórne. Zaparcia pierwotne wywołane są nieprawidłowościami w obrębie jelita grubego, dna miednicy i zwieracza odbytu. Zaparcia wtórne powstają w następstwie innych schorzeń takich jak:
• rak jelita grubego
• guzy (macicy lub jajnika)
• choroby jelit i okrężnicy
• choroba tarczycy
• cukrzyca
• choroby neurologiczne (udar mózgu, uraz rdzenia kręgowego)
• miopatie
• zaburzenia psychiczne: zaburzenia odżywiania, depresja, zaburzenia lękowe.
Przyczyną zaparć może być także przyjmowanie niektórych leków (m.in. przeciwdrgawkowych, przeciwpsychotycznych, przeciwbólowych), a także ciąża.
Jakie są objawy zaparć?
Zaparcia rozpoznaje się na podstawie kryteriów rzymskich, które obejmują następujące objawy:
• mniej niż 3 wypróżnienia na tydzień;
• wysiłek podczas wypróżniania;
• oddawanie twardego lub grudkowatego stolca;
• uczucie niepełnego wypróżnienia;
• uczucie przeszkody w odbycie.
O wystąpieniu przewlekłych zaparć mówi się, kiedy powyższe objawy utrzymują się przez minimum trzy miesiące oraz nie towarzyszą im objawy zespołu jelita drażliwego.
Jakie środki przeczyszczające i preparaty na zaparcia stosować?
Z zaparciami można sobie radzić, stosując środki przeczyszczające i preparaty na zaparcia dostępne bez recepty. Zwykle dostępne są w formie tabletek, kropli i saszetek do rozpuszczenia w wodzie. Najczęściej spotykanie w nich substancje czynne to bisakodyl, pikosiarczan sodu, makrogole.
Preparaty te służą do krótkotrwałego leczenia zaparć, pełnią też rolę wspomagającą przy przygotowaniu do badań diagnostycznych i wypróżnień po operacjach.
Co jeszcze pomaga zwalczyć zaparcia?
Za prawidłowe wypróżnianie stolca w dużej mierze odpowiada dieta. Powinna być ona bogata w błonnik. Zalecana dzienna dawka błonnika to 25-30 gramów na dobę. Jego źródłem są surowe warzywa i owoce, płatki owsiane, siemię lniane, otręby, kasze, razowe pieczywo i makarony.
Należy natomiast unikać tłustego nabiału i mięs oraz produktów z mąki pszennej.
Dla prawidłowej pracy jelit ważny jest też ruch – już 30 minut umiarkowanej aktywności dziennie pobudza motorykę jelita grubego. Należy też pić wystarczającą ilość płynów – minimum 2 litry dziennie.
Kiedy udać się do lekarza?
Jeżeli zaparcia nie ustępują mimo stosowania środków przeczyszczających, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ponadto niezwłocznie należy skontaktować się z lekarzem, jeśli zaparciom towarzyszą następujące objawy:
• bóle brzucha;
• wymioty;
• obecność krwi w kale;
• nagła utrata masy ciała (nie w wyniku diety).
